"فخرالدین ابوالسعادت احمد بن عثمان مراغی" در سال 657 هجری قمری به دستور خواجه ی بزرگ طوسی ، معمار معروف آن عصر ، ساختمان وسیع و باشکوه رصدخانه را با نقشه ی استاد شروع کرد.محلی که برای رصدخانه انتخاب شده بود تپه ای در شمال غربی شهر مراغه بوده که اکنون بنام رصدخانه ی مراغه معروف است.برای کمک به رصدخانه علاوه بر کمکهای مالی دولت، یک دهم اوقاف سراسر کشور برای رصدخانه و خرید وسایل و اسباب و آلات و کتب استفاده میشد.
در نزدیکی رصدخانه کتابخانه ی بزرگی ساخته شده بود که حدود چهارصد هزار جلد کتاب نفیس از بغداد، شام ،بیروت و الجزیره تهیه و جهت استفاده ی دانشمندان و فضلا در آن قرار داده شده بود.در جوار رصدخانه سرایی عالی برای استفاده ی خواجه و منجمین ساخته شده و مدرسه ی علمیه ای جهت استفاده ی طلاب دانشجو نیز احداث شده بود.این کارها مدت 13 سال به طول انجامید.تا اینکه هلاکوخان در سال 663 هجری قمری درگذشت.لیکن خواجه تا اخرین دقایق عمر خود مواظبت و اهتمام بسیار کرد که آن رصدخانه و کتابخانه از بین نرود خللی در کار آنجا رخ ندهد.تقویم ریج ایلخانب حاصل این تلاش بود.در سال 672 هجری قمری ،که اثار مکتوبش از 50 کتاب و رساله افزون است با جمعی از شاگردن خود،به بغدا رفت تا بقایای تا بقایای کتابهای تاراج رفته را جمع آوری و به مراغه ارسال کند.اما اجل مهلتش نداد و در تاریخ 18 ذی الحجه سال 672 هجری قمری در بغداد دار فانی را وداع گفت .جسدش را به کامین منتقل و در جوار امامین دفن کردند.
این بنا تا زمان سلطان محمد خدابنده فعال بوده است و ویرانی ان هنوز بطور کامل مشخص نیست که در چه سالی بوده است. ولی در نوشته های "حمدالله مستوفی" در سال 720 به ویران بودن آن اشاره شده است.رصدخانه ی مراغه 167 سال قبل از رصدخانه ی سمرقند ساخته شده و از معتبرترین رصدخانه های جهان در زمان خودش بوده است.در آن زمان به دستور "قوییلای قآن" امپراطور چین و برادر هلاکوخان،کارشناسانی یراس آموزش و الگوبرداری از رصدخانه ی مراغه به این شهر آمدند.و پس از مراجعت به چینفرصدخانه ای به تقلید از مراغه ساختند.رصدخانه مراغه در زمره پیشگامان نجوم ایران و دنیای قدیم بود و جایگاه بی نظیریر برای خود دارد.مهمترین دوره و کتب نجوم ایران "مکتب مراغه" بود که به گفته ی پروفسور "عبدالسلام" رصدخانه های هنر با وجود رگه های هنری در اساس بر پایه رصدخانه های اسلامی ساخته شده است.
